Monthly Archives: Kwiecień 2021

Religia a system społeczny

Efektem naszych dotychczasowych rozważań na temat zjawisk religijnych było ustalenie trzech faktów. Po pierwsze, zauważyliśmy, iż poszczególni, cytowani przez nas autorzy prowadząc swe prace zmierzające w kierunku naukowego opisania zjawisk religijnych koncentrowali się głównie na wybranych przez siebie aspektach religii.

Przypomnijmy w skrócie: Emil Durkheim starał się przedstawić to zjawisko w kategoriach stricte społecznych, podobnym torem szedł Max Weber z tą jednak różnicą, iż swą uwagę zwracał głównie na to jakie znaczenie przywiązują jednostki do uznanych przez nie idei religijnych oraz jakie wywołuje to skutki społeczne.

Z kolei dla Gerardusa van der Leeuw`a największe znaczenie miało uznanie faktu, iż właściwym źródłem religii jest czysto ludzka potrzeba poszukiwania i przeżywania działającej mocy.

Zauważyliśmy jednocześnie i to, że o ile uda nam się pominąć różnice wynikające z odmiennych orientacji badawczych przyjętych przez wymienionych autorów, możliwym wydaje się zebranie wyników ich prac w jedną uzupełniającą się całość.

Po drugie, zaobserwowaliśmy, iż pomimo opisanych różnic pomiędzy wymienionymi badaczami w sposobie opisywania zjawisk religijnych wszyscy oni, wskazywali na społeczny charakter religii, jako na jedną z konstytucyjnych cech tego zjawiska.

Po trzecie wreszcie, w trakcie tych rozważań natrafiliśmy na fakt ścisłego powiązania religii z systemem społecznym. Związek ten wyraża się zarówno poprzez wpływ idei religijnych na działanie społeczne, a co za tym idzie na zmianę społeczną, jak i na rolę religii w procesie konstytuowania się samego systemu społecznego.

Powyższe wnioski wytyczyły nam kierunek dalszych rozważań, co zaowocowało przedstawieniem propozycji syntetycznego sposobu definiowania religii. To znów pomogło nam stworzyć podstawę umożliwiającą przedstawić religię w sposób całościowy. Takie spojrzenie na to zjawisko umożliwia nam jednocześnie przedstawienie religii jako systemu działania. Taki też jest główny cel rozdziałów wchodzących w skład trzeciej, ostatniej części niniejszej pracy. Aby tego dokonać podejmiemy próbę zastosowania w stosunku do religii modelu systemu społecznego stworzonego Talcotta Parsonsa.